ایران دریلینگ: وزیر نفت با اشاره به امضای قرارداد همکاری دانشگاه‌ها با شرکت‌های پایین دستی نفت، گفت: در حال ورود به دوران جدیدی از همکاری‌های بین صنعت و دانشگاه‌ها برای خلق فناوری‌ها هستیم. به گزارش ایران دریلینگ و به نقل از شانا، بیژن زنگنه یکشنبه، ١٣ دی‌ماه در برنامه تیتر امشب که از شبکه خبر پخش می‌شود، با اشاره به امضای ١٢ موافقتنامه همکاری با دانشگاه‌های کشور در بخش پایین دستی صنعت نفت، باتشکر از وزارت علوم و همکاران خود در وزارت نفت، افزود: امیدوارم دانشگاه‌ها کاری را که شروع شده است جدی بگیرند، زیرا در حال ورود به دوران جدیدی از همکاری‌های بین صنعت و دانشگاه‌ها برای خلق فناوری هستیم.  به گفته وی، تولید تکنولوژی برای وزارت نفت ارزش بالایی دارد، زیرا با تحقق این امر، وارد دنیایی می‌شویم که به صورت تیمی و چند انضباطی کار کرده و به خلق فناوری می‌پردازیم.

سازوکارهای اطمینان بخش برای اجرای کار
زنگنه با بیان اینکه سازوکارهای اطمینان بخشی برای اجرای این موافقتنامه‌ها طراحی شده است، افزود: البته بیشتر از یک سال پیش قرارداد مطالعه میدان‌های نفتی با هدف افزایش ضریب بازیافت نفت در بخش بالادستی نفت با ٩ دانشگاه و پژوهشگاه کشور به عنوان گام نخست همکاری با دانشگاه‌ها در زمینه مطالعاتی برداشته شد. زنگنه ادامه داد: ١٢ موافقتنامه همکاری نیز در سه بخش پایین دستی پتروشیمی، گاز و پالایش به امضا رسید که امضای این قراردادها براساس همان مدلی بود که سال گذشته میان دانشگاه‌ها و شرکت نفت نهایی شد.

ایجاد انستیتوهای حرفه‌ای و فنی
وی گفت: براین اساس، این موافقتنامه‌ها، از تحقیقی که یک استاد و دانشجو باهم انجام می‌دهند فراتر رفته و در قالب یک انستیتو یا موسسه تحقیقاتی که در دانشگاه‌ها و با هدایت وزارت علوم تشکیل می‌شود، تحقیقات چند انضباطی انجام می‌شود. زنگنه افزود: گاهی در برخی تحقیقات باید ده‌ها استاد از رشته‌های مختلف مانند مهندسی شیمی، زمین شناسی، ریاضی، مکانیک، مخزن نفت و دیگر شاخه‌ها فعال شوند تا بتوانیم به هدفمان برسیم که در این میان فکر می‌کنم با انجام این کار در طول ٥-٦ سال آینده ده‌ها دانشجو در سطوح کارشناسی ارشد و دکترا می‌توانند در همین جهت‌ها  فارغ‌التحصیل شوند.

وزیر نفت با بیان اینکه قراردادهای همکاری که میان دانشگاه‌ها به امضا رسید کار چندانضباطی بوده و در قالب جدیدی به ایجاد انستیتوها منتهی می‌شود، گفت: به اعتقادم انستیتوهای حرفه‌ای و فنی به معنای واقعی کلمه اینجا شکل می‌گیرند.  وی بهترین مکانی را که می‌تواند به قطب تولید فناوری در بخش‌های مورد نیاز نفت بدل شود، دانشگاه‌ها دانست و خاطرنشان کرد: براساس این قراردادها از دانشگاه‌ها خواسته‌ایم  از تجربه یک موسسه پژوهشی خارجی صاحب نام نیز استفاده کنند.

ارائه گزارش پیشرفت کار هر ٦ ماه یکبار
زنگنه ادامه داد: براساس سازوکارهای پیش‌بینی شده موسسه، پژوهشکده یا انستیتویی که ایجاد می‌شود به مدت زمان اجرای کار متعهد بوده و هر ٦ماه یک بار نیز گزارش پیشرفت کار را به وزارتخانه‌های نفت و علوم ارائه می‌دهد تا آنها به بررسی روند کار بپردازند.  وزیر نفت روند اجرای قرارداد مطالعه مخازن نفتی با ٩ دانشگاه و پژوهشگاه را خوب ارزیابی کرد و گفت: سازوکاری که در این قرارداد به کار گرفتیم به خوبی جواب داد و کارفرما و مشاور نیز از روند کار راضی هستند.  وی درباره مکانیزم‌های نظارت بر روند اجرای این موافقتنامه‌ها، افزود: نگرانی از بابت نظارت بر اجرای کار وجود ندارد؛ چون در مقابل پیشرفت کار، پرداخت انجام می‌دهیم. البته علاقه ملی دو طرف هم برای توسعه این کار جدی است و ما روی آن حساب می‌کنیم.

ایجاد نهادهای دانش بنیان تولید تکنولوژی برای صنعت
زنگنه در پاسخ به این سئوال که یکی از چالش‌ها در اجرای پروژه‌های پژوهشی نبود ارتباط لازم میان دانشگاه و صنعت است، در موافقتنامه‌هایی که به امضا رسیده چه پیش‌بینی‌هایی برای پرکردن این خلا صورت گرفته است، یادآور شد: مشکل ما این بود که آنچه که استاد به صورت رساله ارائه می‌کرد برای صنعت کارآمد نبود، بنابراین، صنعت کارهای تحقیقاتی دانشگاه را رها کرده و کار خود را انجام می‌داد. وی ادامه داد: ما بیش از یکصدسال است که نفت تولید می‌کنیم، اما هیچ لیسانس قابل توجهی در حوزه نفت و تولیدات پایین دستی نداریم و باید همه را بخریم.

وزیر نفت با تاکید بر همکاری دانشگاه و صنعت، تصریح کرد: تولید لیسانس کار یک استاد نیست؛ بلکه یک جمع مهمی باید باهم کار کنند، پول زیادی گذاشته شود، تحقیقات در دانشگاه انجام شود و گروه هم در مقابل کارفرما جوابگو باشند. زنگنه با اشاره به ارتباط شرکت‌های دانش بنیان با دانشگاه‌ها، ادامه داد: از دیگر اهداف ما در امضای قراردادهای همکاری با دانشگاه‌ها این است که با همکاری وزارت علوم در دانشگاه‌ها، نهادهای دانش بنیان تولید تکنولوژی برای صنعت ایجاد کنیم. وزیر نفت با بیان اینکه تا امروز تکنولوژی‌ها در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد، ادامه داد: این در حالی است که تدریس یک مسئله و تولید تکنولوژی موضوع دیگری است.

تولید تجاری تکنولوژی از سوی شرکت‌های دانش بنیان
زنگنه با بیان اینکه تکنولوژی تولید شده باید در شرکت‌های دانش بنیان به تولید تجاری برسد، ادامه داد: برای نمونه قراردادی که امروز با دانشگاه امیرکبیر در زمینه کاتالیست‌های مورد نیاز پتروشیمی به امضا رسید به این نحو است که این دانشگاه فرآیند تولید کاتالیست‌ها را تدوین می‌کند، سپس شرکت پتروشیمی با شرکت‌های دانش بنیان در بخش خصوصی صحبت می‌کند تا این شرکت‌ها، با کمک و نظارت دانشگاه به تولید کاتالیست‌ها اقدام کنند. زنگنه ادامه داد: مسئله دیگر این است که به دانشگاه‌ها گفته‌ایم که نمی‌خواهیم تکنولوژی‌هایی را که قبلا اختراع شده دوباره تولید کنند، بلکه هدف مان این است که به تولید تکنولوژی جدید اقدام کنند تا هم مصرف داخلی داشته و هم بتوان آن را صادر کرد.

وزیر نفت با بیان اینکه تولید و خلق تکنولوژی هزینه سنگینی خواهد داشت، افزود: با این حال پرداخت این هزینه را می پذیریم تا توانایی مان در زمینه تولید تکنولوژی افزایش یابد. وی تصریح کرد: سرمایه‌گذاری بر روی تولید تکنولوژی در نهایت اقتصادی خواهد بود زیرا دیگر نیازی به خرید فناوری‌هایی که در داخل تولید شده‌اند، از خارج نداریم.  به گفته زنگنه، اجرای این سیاست سبب اشتغال‌زایی وسیعی در سطح دانشگاه‌ها، موسسات و شرکت‌های فعال بیرون از محیط دانشگاه به منظور فرآیند تجاری سازی و عرضه تکنولوژی‌ها خواهد شد.

زیرساخت‌های مطلوب دانشگاه‌ها در بخش نیروی انسانی
وزیر نفت در پاسخ به این سئوال که چقدر زیرساخت‌های لازم برای تجاری سازی تکنولوژی‌های تولید شده در دانشگاه‌ها فراهم شده است، گفت: انجام این کار زمان بر است، برای شکل‌گیری کسب و کار در این زمینه و ورود آن به بخش تجاری سازی، نیازمند ایجاد حلقه‌های دیگر هستیم که وزارت نفت برای توسعه فناوری مسئولیت‌های خود را انجام می‌دهد. وی زیرساخت دانشگاه‌ها را در بخش نیروی انسانی خوب ارزیابی و تصریح کرد: البته سابقه تدریس دانشگاه‌های ایران در بخش بالادستی به کمتر از ١٥ سال می‌رسد، به نحوی که در سال ١٣٧٦ هیچ دانشگاهی در ایران و حتی دانشگاه نفت در بخش بالادستی دانشجو نمی‌پذیرفت، اما امروز در معتبرترین دانشگاه‌های کشور این رشته تدریس می‌شود.

زنگنه گفت: خوشبختانه دانشگاه‌های کشور در زمینه صنایع پایین دستی نفت از تجربه خوبی برخوردارند و سابقه تدریس آنها در برخی رشته‌ها حتی به ٧٠ سال هم می‌رسد؛ بنابراین، تجربه و ذخیره انباشته شده فراوانی در دانشگاه‌های کشور در این زمینه موجود است. زنگنه افزود: دلیل این که می‌گوییم دانشگاه‌ها با موسسات معتبر خارجی کار کنند این است که نمی‌خواهیم مثلا تولید متانول را دوباره از صفر شروع کنیم، بلکه می‌خواهیم صاحب تکنولوژی بهتری از آنچه امروز در دنیا عرضه می‌شود، بشویم.

امضای ٤٥٠ میلیارد تومان قرارداد با دانشگاه‌ها
وزیر نفت مجموع قراردادهای پایین دستی را که با دانشگاه‌ها به امضا رسید، ٤٥٠ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: در هر حال باید بازهم هزینه کرد؛ بخشی از مبلغ قرارداد حتما صرف تجهیز آزمایشگاهی دانشگاه‌ها می‌شود، ضمن این که دانشگاه‌ها باید درفرآیند کار مرتب روزآمد شوند.

اعتقادی به پرداخت یارانه ندارم
وی در پاسخ به این سئوال که چقدر پرداخت یارانه به شرکت‌هایی که در زمینه تولید فناوری فعالیت می‌کنند می‌تواند موثر باشد، گفت: اعتقادی به پرداخت یارانه ندارم. وزیر نفت با بیان اینکه ارائه تسهیلات حمایتی با پرداخت یارانه به شرکت‌ها فرق می‌کند، ادامه داد: حمایت از شرکت‌ها یا دانشگاه‌ها به این صورت است که وقتی قراردادی با آنها بسته می‌شود اگر نیازی به تجهیزات دارند به آنها بدهیم، و پرداخت‌های آنها را نیز انجام دهیم تا استاد و دانشجو علاوه بر این که برای اجرای کار رغبت داشته باشند، حداکثر وقت خود را نیز به این پروژه اختصاص دهند.  به گفته وی از همه مهمتر این است که استاد و دانشجو بدانند که آنچه که تولید می‌کنند برای کشور مفید است.

تضمین خرید تولید انبوه و تجاری‌سازی شده
زنگنه یکی از نکات مهم در امضای این قراردادها را ارائه سفارش کار پژوهشی وتقاضا به دانشگاه‌ها از سوی وزارت نفت اعلام کرد وگفت: این مسئله بسیار مهم است که این بار تقاضای کار از سوی بخش صنعت به دانشگاه‌ها ارائه شده است؛ اینجا دانشگاه به ما نگفته است که من این تحقیق را انجام داده ام و شما آن را از ما بگیرید؛ شاید دانشگاه‌ها تحقیق و پژوهش‌های فراوانی انجام داده باشند اما همه این تحقیقات لزوما به درد صنعت نمی‌خورد و یا ممکن است اولویت ما نباشد.

وزیر نفت از دیگر مصادیقی را که می‌تواند حمایت از شرکت‌ها و دانشگاه‌ها باشد،تضمین خرید دانست و خاطرنشان کرد: تضمین خرید مهمترین مسئله‌ای  است که شرکت‌هایی که به تولید انبوه و تجاری می‌پردازند با آن مواجه هستند؛ در مورد این قراردادها هم اگر تضمین خرید از شرکت‌های داخلی صورت نگیرد در واقع امضای آنها بیهوده خواهد بود.  زنگنه در پاسخ به این سئوال که آیا وزارت نفت خرید تکنولوژی تولید شده را در قالب انبوه و تجاری تضمین می‌کند، گفت: وظیفه ما این است که زمانی که شرکتی با تکنولوژی تولید شده دانشگاه‌ها به تولید انبوه و تجاری پرداخت، خرید تولیدها را تضمین کنیم که این کار را انجام می دهیم.

برآورده نشدن سطح انتظارات وزارت نفت از پژوهشگاه نفت
وزیر نفت در پاسخ به این سئوال که آیا وزارت نفت از عملکرد پژوهشی پژوهشگاه‌های مرتبط با نفت مانند پژوهشگاه صنعت نفت راضی است، گفت: وزارت نفت دارای پژوهشگاه صنعت نفت و پژوهشکده ازدیاد برداشت است که امروز نیز یکی از قراردادهای طرح‌های مطالعاتی با این پژوهشگاه امضا شد. با این حال نخواستیم که پروژه‌ای را خارج از رقابت به این واحد بدهیم. البته از نظر ما هم پژوهشگاه‌ها خوب هستند و هم دانشگاه؛ اما سطح دانشگاه‌ها بالاتر است.

وی با بیان اینکه پژوهشگاه نتوانسته است سطح انتظارات ما را برآورده کند، ادامه داد: پژوهشی که تقاضامحور نباشد نمی‌تواند موفق باشد و اگر انستیتوها هم تقاضامحور نباشند نمی‌توانند موفق باشند.  زنگنه گفت: بیشتر موفقیت پژوهشگاه به دلیل داشتن آزمایشگاه‌های مهم در خدمات آزمایشگاهی بوده است؛ اما در بقیه بخش‌ها پژوهشگاه خود به تعریف پروژه پروژهشی اقدام می‌کرد که فکر می‌کنم پژوهشی که واحد پژوهش کننده برای خود تعریف می‌کند چندان مفید و ثمربخش نخواهد بود. امکان دارد این پژوهش‌ها برای دانشجویان و استادان خوب باشد، اما به درد صنعت نمی‌خورد.

وزیر نفت افزود: ما در بخش بالادستی هم به پژوهشگاه نفت و پژوهشکده ازیادبرداشت پروژه واگذار کردیم و مثل دانشگاه‌های دیگر نیز با این واحدهای پژوهشی برخورد می‌شود؛ کارهای پژوهشی حتما باید کارفرما داشته باشند که پیشرفت کار را درخواست کند و پرداخت‌ها هم متناسب با پیشرفت‌های پروژه باشد.

وی درباره برنامه‌های دیگر وزارت نفت در حمایت از دانشگاه‌ها با اشاره به ساخت ١٠ قلم کالای مورد نیاز صنعت نفت که قرارداد آن چندی پیش میان شرکت نفت و سازندگان داخلی منعقد شد، گفت: لازم نیست در زمینه داخلی سازی ١٠ قلم کالای مورد نیاز صنعت نفت با دانشگاه‌ها قرارداد ببندیم، بلکه ما صنتعگران ایرانی  را که برای تولید این کالاها به تدوین تکنولوژی نیاز دارند با دانشگاه‌ها پیوند می‌دهیم که این کار به معنای واقعی توسعه فناوری و ارتقای فناوری ملی است.