ایران دریلینگ: وزیر نفت اولویت نخست این وزارتخانه را صادرات نفت در مقابل گاز دانست و گفت: سودی که از محل صادرات نفت کسب می‌کنیم قابل مقایسه با صادرات گاز نیست. به گزارش ایران دریلینگ و به نقل از خبرنگار شانا، بیژن زنگنه ٢ آذرماه به منظور تشریح دستاوردهای برگزاری سومین اجلاس سران و هفدهمین نشست وزیران مجمع کشورهای صادرکننده گاز در برنامه گفتگوی ویژه خبری که از شبکه دو سیما پخش شد، شرکت کرد و گفت: طی دوسالی که دکتر عادلی دبیرکل مجمع بوده اند مجمع بسیار تقویت شده ودستاوردهای خوبی داشته است. وزیر نفت تصریح کرد: دکتر عادلی با استفاده خوبی که  از دستاوردهای مجمع کرد تلاش کرد که روز به روز نه تنها در قالب جی یی سی اف بلکه در قالب روابط دوجانبه و چندجانبه هم به هم نزدیکتر شویم.

رقابت در عین رفاقت
وی در پاسخ به این سئوال که اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز در بیانیه آخر خود هدف از این مجمع را همکاری بیان کردند با این حال آنها به دلیل ظرفیت‌هایی که دارند به نوعی با یکدیگر رقابت می‌کنند، گفت: چنین شرائطی در  اوپک نیز وجود دارد؛ اما مهم این است که در دنیای امروز یاد بگیریم در عین رقابت با یکدیگر رفاقت کنیم. وزیر نفت با اشاره به رقابت ایران با کشورهای عربستان و عراق در  اوپک، تصریح کرد: همه اعضای اوپک برای کسب سهم بازار با هم  رقابت دارند؛ اما این مانع همکاری میان ما نمی‌شود.

زنگنه اوپک را یک تجربه بسیار موفق مجموعه‌ای از کشورهای جهان سوم دانست و ادامه داد: این کشورها توانستند در عین رقابت با یکدیگر همکاری نیز داشته باشند. وی افزود: بالاخره باید یاد بگیریم نمی‌شود همه چیز را صفر ویک و یا سیاه وسفید دید، باید در عین این که در هر کاری رقابت داریم اما باز باهم همکاری کنیم، در هر حال در بخش‌هایی از  اوپک باهم اختلاف داریم اما می‌توانیم همکاری داشته باشیم.  وی گفت: براین اساس در دنیا باید در عین رقابت با یکدیگر رفاقت نیز داشته باشیم، در مورد مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز همینطور است؛ ما با برخی از کشورها رقابت داریم. در عین حال این مسئله مانع این نیست که با یکدیگر همکاری داشته باشیم؛ ضمن این که باید بتوانیم منافعمان را تا جایی که می‌شود در این رقابت با همکاری به حداکثر برسانیم.

اهمیت کسب سهم بازار گاز برای ایران
وزیر نفت در پاسخ به این سئوال که آیا بازار اروپا خط قرمز کشور روسیه است؛ تصریح کرد: من نمی‌توانم درباره خط قرمز کشورها صحبت کنم، اما در کسب و کار تولیدکننده می‌خواهد رقیبی برای فروش خود نداشته باشد و مصرف کننده هم می‌خواهد عرضه کنندگان متنوع باشند تا قیمت‌های بهتری به دست بیاورد که مصرف کنندگان توانستند این کار را انجام دهند و تا حدود زیادی نیز موفق شدند. زنگنه با بیان این که کسب سهم بازار برای ایران مهم است، ادامه داد: همانطور که قبلا نیز گفته‌ام بازار اصلی برای ما کشورهای همسایه هستند، اما هرچه به نقاط دورتری می‌رویم اقتصاد خط لوله برای ارسال گاز نسبت به ال ان جی محدودتر می‌شود.

خط لوله عسلویه تا ایرانشهر پاسخگوی نیاز هند برای دریافت گاز
زنگنه در پاسخ به این سئوال که آیا ایران نسبت به صادرات گاز از طریق خط لوله ایران- پاکستان- هند کم تمایل شده است، خاطرنشان کرد: در مورد خط لوله پاکستان قرارداد داریم، از حضور هند نیز در این خط لوله استقبال می‌کنیم، اما این کشور طی هفت یا هشت سال گذشته  علاقمندی برای دریافت گاز از این خط لوله نشان نداده و دولت قبل هم قرارداد را با پاکستان عملیاتی کرد. وزیر نفت افزود: با این حال هنوز هم احتمال این که این خط لوله بتواند تا کشور هند امتداد داشته باشد وجود دارد و همین خط لوله‌ای که از عسلویه تا ایرانشهر احداث شده می‌تواند پاسخگوی نیاز هند برای دریافت گاز هم باشد.

وارد نشدن مجمع جی یی سی اف به موضوع اثرگذاری قیمتها
زنگنه درباره فرمول قیمتگذاری صادرات گاز که دبیرخانه مجمع کشورهای صادرکننده گاز بر روی آن کار کرده است، گفت: دبیرخانه هنوز وارد بحث قیمت نشده است و بیشتر اطلاعات را جمع آوری کرده است. اما این که بخواهد فرمولی بدهد تا همه اعضا از آن پیروی کنند، چنین نبوده است. از سوی دیگر  مجمع صادرکنندگان گاز به دلایل متعددی هنوز در موضوع قیمت و اثرگذاری قیمتها ورود نکرده است.

وزیر نفت درباره دلایل وارد نشدن مجمع به بحث قیمت گاز صادراتی و اثرگذاری قیمتها، افزود: نخست این که گاز قیمت جهانی نداشته و قیمت منطقهای دارد؛ زیرا هزینه حمل ونقل در خط لوله گاز بسیار بالاست و اگر خط لوله دوهزار یا چهار هزار کیلومتر باشد کشور صادرکننده باید تمام هزینههای احداث خطوط لوله را تقبل کند. زنگنه گفت: نکته دوم در قیمت‌گذاری این است که هنوز هم عامل تعیین کننده قیمت‌ها قراردادهای بلندمدتی است که فرمول‌های تعیین شده قطعی دارند، به نحوی که طرف‌ها نمی‌توانند از آنها تخطی کرده و قیمت‌های صادرات گاز را دستکاری کرده و یا بگویند می‌خواهیم فرمول را تغییر دهیم.

قرارداد بلندمدت نفتی با هیچ کشوری نداریم
وزیر نفت ادامه داد: در گذشته، قیمت‌گذاری نفت ثابت و براساس قراردادهای بلندمدت بود، اما الان ما قرارداد درازمدت با کشوری در بخش نفت نداریم، درست است که قرارداد یکساله می‌بندیم، اما قیمت آن در بورس تعیین می‌شود. زنگنه خاطرنشان کرد: در واقع معاملات بورس نفت قیمت را تعیین می‌کند که قیمت تمام شده قطعی با قراردادهای 5 ساله، ٢٠ ساله و ٣٠ ساله هم نیست. وی گفت: با این حال گاز چنین خصوصیتی ندارد و فروش تک محموله گاز در بورس کم است اما به این سمت حرکت می کند که در اجلاس امروز چند‌ کشور نگرانی خود را نسبت به این مسئله در سخنرانی خود بیان کردند.

وزیر نفت ادامه داد: در شرائطی که مصرف کنندگان گاز، به سمت بازار بورس و فروش تک محموله سوق می‌یابند تولیدکنندگان تمایل دارند تکلیف خود را در آینده بدانند.  وی درباره قیمت‌گذاری نیز گفت: مثالی می‌زنم، گاهی اوپک می‌خواهد قیمت نفت ٦٠ دلار یا بیشتر شود، ابزار سازمان برای رسیدن به این قمیت بازی کردن با طرف عرضه است،  زیرا طرف تقاضا در اختیار اوپک نیست. زنگنه ادامه داد: براین اساس اعضای اوپک به قدری عرضه را پایین می‌آورند تا به قیمتی که مدنظرشان است برسند؛ البته من به درست یا غلط بودن این سیاست کاری ندارم، در مورد گاز نمی‌توان از ابزار قیمت استفاده کرد زیرا تعدادی قرارداد درازمدت با فرمول و مقدار کمی هم بازار تک محموله وجود دارد، با این حال بازار تک محموله به قدری بزرگ نیست که در بازار اصلی اثر بگذارد. وی با بیان این که صادرات گاز از طریق خط لوله یا ال ان جی بلند مدت است افزود: در حال حاضر صادرات ال ان جی قراردادهای درازمدت دارد که بخش کمی از آن به سمت بازار تک محموله می‌رود.

خط قرمزی برای صادرات گاز نداریم
وزیر نفت در پاسخ به این سئول که آیا ایران خط قرمزی برای انتقال گاز با خط لوله دارد یا خیر، گفت: خط قرمز را لازم نیست کشورها به صورت سیاسی تعیین کنند، بلکه اقتصاد ال ان جی این موضوع را تعیین می‌کند. زنگنه در توضیح این مطلب تصریح کرد:  در حال حاضر روز به روز فاصله اقتصادی بین خط لوله و ال ان جی کاهش می‌یابد زیرا به لحاظ فناوری تحولی در بخش خط لوله رخ نداده است؛ به همین دلیل، هزینه حمل ونقل و ترانزیت گاز مرتب در حال افزایش است.  وی افزود: از سوی دیگر به دلیل رشد فناوری، هزینه‌های مایع‌سازی گاز و همینطور انتقال از طریق ال ان جی در حال کاهش است که این مسئله سبب می‌ شود فاصله اقتصادی بین خط لوله و ال ان جی کاهش یابد.

زنگنه گفت: برای نمونه اگر بخواهیم گاز را از ایران به هند ارسال کنیم حتما باید ازخاک پاکستان عبور کنیم که به دلیل اختلافاتی که این کشورها دارند گاهی شاهد دعوای آنها خواهیم بود؛ حال به جای این مسئله می‌توان به راحتی با ال ان جی گاز را به هند و بدون نگرانی از اختلاف آنها با پاکستان صادر کرد. وزیر نفت ادامه داد: مجموعه این مسائل این است که برای فواصل بالای دوهزار کیلومتر صادرات گاز با ال ان جی صرفه بیشتری دارد. البته به همین دلیل هم هست که اقتصادی ترین خط لوله صادرات گاز برای ایران کشورهای همسایه است.

زنگنه دراین‌باره که حضور یکی از کشورها که از موسسان مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز بوده در اجلاس ٢ آذرماه بسیار کمرنگ بود، گفت: این کشور جزو موسسان نبوده، بالاخره آنها در سطح بالا شرکت نمی‌کنند، به همین دلیل ماهم در اجلاس‌های آنها  در سطح بالا شرکت نمی‌کنیم. وزیر نفت در پاسخ به این سئوال که آیا ایران استراتژی بلندمدتی در بخش گاز دارد یا خیر، افزود: در گذشته این استراتژی را داشتیم اما در دوران تحریم تنها توانستیم امور جاری و فعالیت‌های فوریتی را انجام دهیم.

شدت مصرف انرژی چالش و تهدیدی بزرگ
وی با اشاره به اجرای ١٧ فاز پارس جنوبی با عقبه خطوط لوله و کمپرسور که هزینه باقی مانده آن بالغ بر ٣٠ میلیارد دلار هزینه در بر دارد، ادامه داد: اصل اجرای طرح‌هایی که به نام ٣٥ ماهه در پارس جنوبی شروع  شد خوب بود اگرچه خودشان هم همان روز اول می‌دانستند که نمی‌شود در طول ٣٥ ماه این پروژه را اجرا کرد. زنگنه با بیان این که درهر حال باید این کار را تمام کنیم، ادامه داد: باتوجه به این که پارس جنوبی میدان مشترک است، ما با این انگیزه که تا آخر دولت یازدهم اجرای این پروژه‌ها تمام شود، کار را پیش بردیم و بار سنگینی را به سمت جلو حرکت دادیم.

وی مصرف داخلی انرژی را تهدید و چالش بزرگی دانست و افزود: اگر به طور جدی به این مسئله نپردازیم و به آن توجه نکنیم و شدت انرژی را در ایران کاهش ندهیم مثلا ٢٠ سال دیگر وارد کننده گاز می‌شویم .زنگنه با بیان این که دیگر احتمال این که مخزنی مانند پارس جنوبی در ایران کشف شود ضعیف است، ادامه داد: ما باید گاز تولیدی را درست مصرف کنیم تا فرصتی برای صادرات داشته باشیم؛ از سوی دیگر با توجه به راندمان حرارتی کمی که داریم بخش قابل توجهی از گاز تولیدی ما هدر می‌رود.

مصرف روزانه ٧٠٠ میلیون مترمکعب گاز در زمستان امسال
وی ادامه داد: باتوجه به این که در حال حاضر وارد دوران پساتحریم می‌شویم باید فکری برای این مسئله کنیم که به نظرم یکی از اولویت‌های ما در بخش مصرف و مدیریت مصرف است تا بتوانیم برای صادرات نفس بکشیم. وزیر نفت با بیان این که مصرف گاز برای زمستان امسال روزانه ٧٠٠ میلیون مترمکعب خواهد بود افزود: مصرف انرژی کشور ما خیلی زیاد است که با فاصله زیادی نسبت به فصل تابستان، فشار زیادی وارد می‌شود.

زنگنه افزود: با این حال براساس برنامه ریزی انجام شده تا دوسال آینده ظرفیت تولید گاز کشور از هزار میلیون مترمکعب در روز عبور می‌کند؛ اما با رشد مصرف انرژی فعلی نمی‌توانیم به این رویه  ادامه دهیم.  وی با اشاره به برنامه‌ریزی تولید گاز گفت: طی دوسال آینده بجز بخش حمل ونقل مصرف انرژی اصلی کشور به سمت گاز طبیعی می‌رود.  وی با بیان این که در حال حاضر روزانه ٢٠ میلیون مترمکعب گاز صرف ناوگان حمل ونقل می‌شود، تصریح کرد: برآوردمان این است که تا ٦ سال آینده این ظرفیت تا ٣٥ میلیون مترمکعب هم افزایش می‌یابد.

سهم ٧٠ درصدی گاز در سبد انرژی کشور
وزیر نفت سهم گاز را در سبد انرژی بالای ٧٠ درصد اعلام کرد و گفت: این میزان سهم بالاتر می رود، اما باید انرژی را درست مصرف کنیم. وی ادامه داد: در حال حاضر شدت انرژی (بر مبنای تن نفت خام) که مصرف آن معادل هزار دلار تولید می‌شود، برای ایران بسیار بالاست به نحوی که این شدت انرژی را نمی‌توان جبران کرد، که به این معناست که باید نفت صادراتی را فراموش کنیم. 

مردم اقتصادی وعاقلانه رفتار می‌کنند
زنگنه گفت: ما علامت غلط یعنی قیمت را در اقتصاد می‌دهیم که به قول یکی از دوستان اقتصادی، مردم ما در مقابل قیمت بهترین عملکرد را داشته و در مورد قیمت حامل‌های انرژی بهترین انتخاب را می‌کنند که کاملا اقتصادی وعاقلانه رفتار می‌کنند. وزیر نفت افزود: در حال حاضرعمر ناوگان حمل ونقل کشورما بالای ٣٥ تا ٤٠ سال است که به این معناست که ناوگان‌های مورد اشاره ١٠ یا ١٥ سال است که مستهلک شده‌اند و باید نوسازی شوند که این کار علاوه بر این که سبب کاهش مصرف انرژی می‌شود اشتغال عظیمی در بخش صنعت ایجاد می‌کند.
زنگنه ادامه داد: البته می‌توان در همه بخش‌ها به نوسازی و افزایش راندمان پرداخت تا مصرف انرژی کاهش یابد؛ به عنوان مثال راندمان متوسط تولید برق کشورمان ٣٣ یا ٣٤ درصد است. وزیر نفت ادامه داد: به عنوان مثال با توجه به این وضع، در حالی که با یک مترمکعب گاز می‌توان ٥,٨ کیلووات ساعت برق تولید کرد به دلیل راندمان نیروگاه‌ها این میزان به ٣.٣ یا ٣.٤ کیلووات ساعت رسیده است.

٤,٥ سنت متوسط فروش  داخلی و ٢٩ سنت متوسط قیمت صادراتی گاز
زنگنه متوسط فروش داخلی گاز را با قیمت فعلی نفت ٤,٥ سنت و صادرات آن را تا ٢٩ سنت اعلام کرد و درباره زیرساخت‌های لازم برای تبدیل ایران به هاب انرژی منطقه، گفت: قبل از فراهم شدن زیرساخت‌های فیزیکی باید زیرساختهای نرم‌افزاری آماده شود، به این معنا که ارتباطات، قراردادها، روابط، مسائل بورس انرژی را به گونه‌ای تنظیم کنید که تبادل‌ها انجام شود.  وی گفت: به اعتقادمن هرچه فضای سیاسی آرامتر و روابط‌مان در شرائط عادی باشد رسیدن به این هدف تسهیل می‌شود؛ برای نمونه در حال حاضر این علاقمندی برای سوآپ گاز در شمال ایران وجود دارد که اگر چارچوب‌های قراردادی آن تنظیم شود قدم نخست برای ایجاد هاب انرژی خواهد بود.

قوی‌ترین شبکه گازی دنیا در اختیار ایران
وزیر نفت گفت: در حال حاضر ایران یکی از قوی ترین شبکه های گازی دنیا را در اختیار دارد و در همه کشور خطوط لوله داریم و می توانیم از طریق همه این خطوط، گاز به کشورهای همسایه مانند ترکمنستان و عراق صادر کنیم؛ ضمن این که برنامه داریم به کردستان عراق نیز گاز صادر کنیم. زنگنه با بیان این که هنوز گاز به جنوب خلیج فارس صادر نکرده‌ایم، افزود: با توجه به این که فاصله ما با کشورهای جنوب خلیج‌فارس چندان زیاد نیست؛ بنابراین می‌توانیم در طول یک سال خط لوله صادراتی را به این کشورها نیز احداث کنیم. وی در پاسخ به این سئوال که آیا به فکر ایجاد بورس گاز است یا خیر نیز گفت: در حال حاضر ما باید بورس نفت را راه بیندازیم برای این که بورس فرآورده به آرامی در حال فعال شدن است؛ بعد از این باید بر روی نفت خام و فرآورده تمرکز کرد.

زنگنه افزود: اگر به همه کشورهای دنیا توجه کنید متوجه می‌شوید که کار بورس‌ها از هیدروکربورهای مایع شروع شده است .وزیر نفت در این‌باره که آیا قرار است تحول یکسانی در بخش قراردادهای صادرات گاز در میان کشورهای عضو مجمع صادرکنندگان گاز ایجاد شود، گفت: در حال حاضر در مرحله تبادل تجربه هستیم.  وی درباره قراردادهایIPC   و اینکه آیا می‌توان این قراردادها را به فروش گاز نیز تعمیم داد، تصریح کرد: قراردادهایی که در بیانیه سران مجمع قرائت شد قراردادهای خرید و فروش است اما موضوعی که روی آن تاکید بسیاری شده است مالکیت و حاکمیت بر مخازن و ذخایر گاز خودشان است.

زنگنه با بیان اینکه قراردادهای IPC قراردادهای مشارکت در تولید نیست افزود: من در حال حاضر این نوع قراردادها را برای ایران مناسب نمی‌دانم ممکن است این قراردادها برای کشورهایی مناسب باشد اما برای ایران با این سطح از فناوری و دستاوردهایی که کسب کرده و نوع قراردادهایی که دارد لزومی ندارد به سمت این قراردادها برود. وی با بیان این که فرم جدید قراردادها، قراردادهای گاز را هم می‌تواند در بر بگیرد، ادامه داد:با این حال ترجیح ما این است که گاز را از ما بخرند و بازپرداخت هزینه‌های انجام شده را از طریق فروش گاز بپردازیم.  وی گفت: ما دو نوع قرارداد در بخش گاز داریم؛ یکی برای توسعه مخزن و دیگری فروش گاز به شرکتی که مخزن را توسعه می‌دهد.

قرارداد ایده آل وجود ندارد
وزیر نفت درباره انتقادهای وارده به قراردادهای IPC نیز گفت: هیچ چیز ایده آلی در قراردادهای نفتی وجود ندارد و نمی‌شود گفت یک قرارداد کاملا خوب یا کاملا بد است، در هر حال به هر قرارداد اشکال‌هایی وارد است؛ در مورد قراردادهای جدید هم حتما می‌توان به آن اشکال وارد کرد اما بهتر از این نمی‌توانیم قرارداد اعمال کنیم. زنگنه ادامه داد: ما نمی‌خواهیم قرارداد امتیازی و مشارکت در تولید داشته باشیم، بیع متقابل هم اشکالاتی دارد؛ بنابراین باید قراردادی تدوین می‌کردیم که بین اینها باشد؛ در قراردادهای جدید گفتیم شرکت‌ها  می‌توانند در بهره‌برداری مخزن هم حضور داشته باشند البته به عنوان یک شرکت ایرانی طرف قرارداد با نفت . وزیر نفت گفت: همچنین پاداشی که به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود به ازای تولید است؛ بنابراین اگر تولید میدان کم شود درآمد شرکت هم کم می‌شود و بازه زمانی قرارداد تا ٢٠ سال هم می‌شود و در این ٢٠ سال دیگر شرکت نمی‌تواند کلک بزند.

منافع حداکثری با بالا بردن دانش و توانمندی
زنگنه افزود: ما مقداری که خودمان عقلمان می‌رسد باید منافعمان را حداکثری کنیم. بنابراین باید دانش و توانمندی خود را در هنگام مذاکره با دیگران حداکثری کنیم. وگرنه هر شرکتی به دنبال منفعت خود است البته به معنای این نیست که می‌خواهد به ما ضرر بزند، بلکه شرکت آمده تا درآمد بیشتری داشته باشد. وزیر نفت گفت: بنابراین ما باید توانمندی خود را افزایش دهیم و ببینیم به چه دانشی می‌رسیم. حال اگر بخواهیم خیلی سختگیری کنیم؛ نباید هیچ کاری کنیم و در واقع بهترین کار زمانی که همه از فرد اشکال می‌گیرند این است که هیچ کاری نکند.

وی در پاسخ به این سئوال که ٦ عضو جی یی سی اف عضو اوپک هم هستند و آیا این مسئله مزیت خاصی تلقی می‌شود افزود: اعضای اوپک تجربه  اوپک را دارند و در مجمع بسیار کمک هستند؛ در واقع  اوپک تجربه بی‌نظیری برای جهان سوم است زیرا تنها اوپک را دارد و دومی ندارد. وی گفت: در واقع هیچ سازمانی مانند اوپک در جهان سوم وجود ندارد که بتواند در اقتصاد جهان اثرگذار باشد و تجربه‌ای است که طی ٦٠ سال توانسته‌اند در کنار هم باشند. وزیر نفت در پاسخ به این بحث که اوپک مانند سابق اثرگذار نیست نیز افزود: درست است. این موضوع را قبول دارم؛ اما ما نمی‌توانیم این تجربه را با یکسال اختلاف و مشکل رها کنیم. اوپک بحران‌های فراوانی را پشت سر گذاشته است در عین حال که اعضای اوپک بایکدیگر جنگ و دعوا داشتند اما بازهم دور هم جمع می‌شدند و تصمیم گیری می‌کردند که این مسئله بسیار مهم است.

صادرات نفت اولویت وزارت نفت
زنگنه در پاسخ به این سئوال که اولویت وزارت نفت در صادرات گاز است یا نفت؟ گفت: صادرات نفت قابل مقایسه با گاز نیست. هزینه تولید یک بشکه نفت خام حداکثر ٦ تا ٧ دلار است که آن را باکمترین قیمت مثلا ٤٥ دلار می‌فروشیم، یعنی ٣٩ دلار رانت و سود گیرتان می‌آید که هیچ زحمتی برای آن نکشیده‌اید. وی ادامه داد: این در حالی است که رانت یا همان سود گاز مانند نفت نیست. با این حال مهمترین خاصیت گاز در مرحله نخست این است که بتوانیم آن را جایگزین فرآورده‌های نفتی برای توسعه داخل کشور کنیم، در واقع صادرات گاز وقتی می‌تواند جدی باشد که میدان مشترک داشته باشیم.

زنگنه گفت: اگر ما مخازن داخلی گاز داشتیم و نفت هم بود؛ الزام چندانی برای برداشت گاز نداشتیم؛ در حال حاضر تزریق گاز به مخازن نفتی اقتصادی است. در واقع رانتی که یک کشور از نفت کسب می‌کند قابل مقایسه با رانتی که از صادرات گاز به دست می‌آورد نیست.  وزیر نفت درباره آینده مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان این که بسیار امیدوار شدم، افزود: زمانی که ایران ابتکار ایجاد چنین مجمعی را در سال‌های ٧٨ و ٧٩ داشت و مخالفت‌هایی هم با آن صورت می‌گرفت و درنهایت سال ٨٠ تشکل شد، فکر نمی‌کردم که کشورها چنین مجمعی را جدی بگیرند، اما  در این مدت خوب مدیریت شده و رو به بلوغ است و باید از این ظرفیت استفاده کنیم.