ایران دریلینگ: در دنيا نفت را كالايي راهبردي مي‌دانند كه گذشته از محور توسعه در بسياري از كشورها، سبب فعال تر شدن ظرفيت هاي صنعتي و يا ايجاد ظرفيت ها و صنايع جديد مي‌شود. به اين ترتيب بي راه نيست كه اين طلاي سياه در نظام اقتصادي و صنعتي جهان از جايگاه ويژه اي برخوردار باشد. توليد اين هيدروكربور با ارزش و استراتژيك از ژرفاي زمين، مستلزم داشتن تجهيزات، ماشين آلات و دانش فني و مهندسي است كه در اين ميان، حفاري چاه هاي نفت و گاز از پيچيده ترين و در عين حال مهمترين بخش اين فعاليت به شمار مي رود.اگر چه امروزه در زمينه اكتشاف ذخاير زيرزميني از مطالعات ماهواره اي و ديگر امكانات و تجهيزات پيشرفته استفاده مي‌شود، ولي هنوز حرف اول را چرخش مته دستگاه هاي حفاري مي‌زند. دستگاهي كه اين روزها اين جدال را ايجاد كرده كه بالاخره در داخل توان بومي سازي آن وجود دارد يا خير؟

برخي از كارشناسان و صاحبنظران صنعت حفاري با ارائه ادله اي كه منطقي هم مي نمايد، اثبات مي كنند كه توانايي ساخت دكل در داخل كشور وجود دارد و واردات اين دستگاه راهبردي مي تواند سبب ضربه زدن به اقتصاد و توليد داخل شود؛ برخي ديگر نيز با برهان و دليل مي گويند كه اين توانايي در داخل وجود ندارند و واردات دكل از خارج از كشور، هم اقتصادي تر است و هم نسبت به نمونه داخلي از كيفيت مطلوب تري برخوردار است.هر دو اين اظهارنظرها به جاي خود مي تواند درست باشد؛ آنچه ايجاد اختلاف مي كند تفاوت ديدگاه هاست.آن گروه كه با صراحت اعلام مي كنند توانايي ساخت دستگاه حفاري در داخل كشور وجود ندارد ديدگاهشان در مورد ساخت داخل اين است كه اين دستگاه از صفر تا صد بايد داخلي سازي شود و مونتاژ قطعات وارداتي را بومي سازي به حساب نمي آورند ضمن اينكه معتقدند به دليل حساسيت ميدان هاي مشترك، تاخير در اجراي پروژه ها جايز نيست و به جاي ماندن در صف انتظار ساخت دكل
بايد نسبت به خريد خارجي آن اقدام كرد.


منبع: هفته نامه اغتبار
هر چند كه هم اكنون با استفاده از دانش، توان و تخصص ايراني برخي از قطعات كاربردي صنعت حفاري در داخل بومي سازي شده است اما هنوز توانايي و دانش فني داخلي سازي برخي ديگر وجود ندارد و بايد به ناچار دست به دامان واردات شد.معاون مديرعامل شركت ملي حفاري ايران به عنوان يكي از معتقدان به توان ساخت داخل مي گويد: هم اكنون توانايي بومي سازي حدود 65 درصد دستگاه هاي حفاري در داخل كشور وجود دارد.به گفته مهران مكوندي، هر دستگاه حفاري از چهار بخش سازه و زير سازه، ماشين آلات، موتورآلات و ابزارآلات تشكيل شده است كه هم اكنون سازندگان داخلي در كشور توانايي ساخت 100 درصدي سازه و زيرسازه حفاري را دارا هستند.در بخش مربوط به ماشين آلات حفاري نيز به توان 70 درصدي ساخت داخل دست يافته ايم، به طوري كه هم اكنون همزن گل حفاري (ميكسر)، الك لرزانك، تاپ درايو، مخازن سيال حفاري، مخازن آب و ولوو پروانه اي و ميز دوار ساخته شده، دراوركس و پمپ گل نيز هم اكنون در مرحله ساخت است.

فناوري ساخت دراوركس يا سامانه نيروي محركه دكل كه در واقع قلب يك دستگاه حفاري به شمار مي رود تا پيش از اين تنها در اختيار چند كشور بزرگ صنعتي بود در حالي كه هم اكنون اين دستگاه با نظارت متخصصان داخلي در مجتمع ايرانيان ماشين سازي اراك در حال ساخت است .مراحل ساخت پمپ گل حفاري نيز كه از سوي محققان پارك علم و فناوري دانشگاه تهران در حال انجام است به پيشرفت بيش از 90 درصدي رسيده است.پمپ گل دستگاه حفاري كه حدود 24 تن وزن دارد، وظيفه پمپاژ مواد گل حفاري به داخل چاه براي خنك كردن مته، جلوگيري از فوران چاه، انجام حفاري‌ هاي افقي و انحرافي و مواردي از اين قبيل را برعهده دارد. اين پمپ سه پيستون دارد و در حالت هاي رفت و برگشتي گل حفاري را به درون چاه پمپاژ مي‌كند.توان سازندگان داخلي در بخش ابزارآلات حفاري حدود 20 درصد ارزيابي مي شود. در اين بخش تنها لوله هاي وزنه و شيرهاي فوران گير ساخت داخل شده اند و بخش مربوط به لوازم مانده يابي نيز در حال ساخت است.

تنها نقطه ضعف سازندگان داخلي در بخش ساخت موتورآلات حفاري است و دانش فني مربوط به آن همچنان در انحصار كشورهاي خارجي است كه اميدواريم در آينده اي نزديك بتوان به توان ساخت اين بخش استراتژيك در دستگاه هاي حفاري نيز دست يافت.تمام اين توانمندي ها در شرايطي ايجاد شده كه به قول معاون پژوهش و فناوري وزير نفت تا دهه هفتاد حتي امكان ساخت ساده ترين پيچ و مهره ها هم در صنعت نفت وجود نداشت.بنابراين با توجه به موارد مطرح شده در مورد توانايي 100 درصدي، 70 درصدي و 20 درصدي ساخت سازه و زير سازه هاي حفاري، ماشين آلات و ابزارآلات حفاري در داخل كشور، نمي توان گفت كه سازندگان ايراني در داخلي سازي دكل هاي حفاري ناتوان هستند.توان ساخت كامل دستگاه هاي حفاري توسط سازندگان داخلي به طور قطع در آينده فراهم مي شود حالا اين آينده دور باشد يا نزديك به شرايط بين المللي، تلاش خود سازندگان براي كسب مهارت و دانش فني و عوامل متعدد ديگري بستگي دارد اما به طور قطع وجود برخي محدوديت ها در دسترسي به دانش هاي فني انحصاري و روزآمد، اين پروسه را طولاني مدت مي كند.

البته خودكفايي در اين صنعت افزون بر كسب مهارت و دانش فني به حمايت هاي مسولان نيز نيازمند است چون معمولا سازندگان بر اساس درخواست واحدهاي صنعتي و شركت هاي متقاضي به ساخت يك نوع تجهيز و يا دستگاه اقدام مي كند.با تمام اين تفاسير، هم كساني كه به ساخت داخل معتقدند و مي گويند بايد از صنعتگر داخلي حمايت كرد و به توان داخل اعتقاد داشت و هم كساني كه معتقدند در شرايط رقابت و حساس كنوني كه كشورهاي همسايه در حال برداشتي بيش از ما از ميدان هاي مشترك هستند و تمركز بايد بر واردات دكل باشد نه ساخت، هر دو دلسوز كشورند و به حفظ منافع ملي مي انديشند، چون معتقدند نبايد از رقباي خارجي در برداشت از ميدان هاي مشترك عقب ماند و نبايد نسبت به تقويت توان سازندگان داخلي و حمايت از آنها بي تفاوت بود.با توجه به حساسيت موجود در اين زمينه، تشكيل يك كارگروه ويژه و تخصصي به نمايندگي از وزارت نفت با همكاري دستگاه هاي قانونگذار و با حضور نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، كارشناسان، سازندگان و صنعتگران داخلي مي تواند راهگشا باشد.كارگروهي كه بتواند خريد و اجاره دكل از خارج از كشور (با توجه به حساسيت و نياز ميدان هاي مشترك و ضرورت افزايش دستگاه هاي حفاري در اين ميدان ها) را از طريق شركت هاي حفاري داخلي زير نظر وزارت نفت مديريت كند و هم به طور همزمان پروژه ساخت داخل را پيش ببرد زيرا اگر هم اكنون به سمت داخلي سازي دكل پيش نرويم، اين وابستگي تا اخر باقي خواهد ماند.